امروزه انواع مختلفی از اسانس گیاهان دارویی در سراسر جهان شناخته شده اند (حدود 3000 اسانس) که از این تعداد حدود 300 نوع آن تجاری سازی شده است و عمدتاً در بازارهای بعنوان طعم دهنده و معطرکننده استفاده میشود. در میان این گیاهان دارویی اسانس و عصاره پونه کوهی، رزماری، دارچین در طیور بارها مورد مطالعه قرار گرفته است. میزان و ترکیب اسانسها در گیاهان تحت تاثیر فاکتورهای مختلف، تفاوت زیادی با هم دارند. همچنین تاثیر بر عملکرد رشد در طیور بر اساس منبع مورد استفاده و سطح استفاده در جیره متفاوت است.
گیاهان دارویی معطر و عصاره‌های آنها عمدتاً بر طعم و عطر خوراک مؤثر هستند و در نتیجه عملکرد تولید را افزایش می‌دهند. در دو دهه گذشته، مکمل‌های گیاهان دارویی به عنوان محرک رشد اضافه شده به جیره جوجه‌های گوشتی مورد بررسی قرار گرفته است. همانطور که بیان شد، عصاره های گیاهی و اسانس های گیاهی به عنوان تقویت کننده های رشد در جیره طیور در نظر گرفته می شوند، اما اثربخشی آنها در آزمایشهای مختلف بسته به فاکتورهای مختلف از جمله نوع اسانس های مورد آزمایش، سن جوجه ها، ترکیب جیره های آزمایشی و محیط شرایط آزمایشی تا حد زیادی متغییر می باشد. برای مثال، یخکشی و همکاران (2011) در مطالعه خود نشان دادند که استفاده از گیاهان دارویی به عنوان محرک رشد طبیعی به جای آنتی بیوتیک در جیره طیور می تواند اثرات منفی آنتی بیوتیک ها تجاری را کاهش دهد.
البته نتایج متناقض هم گزارش شده است که این نتایج متناقض می تواند به طراحی آزمایشی، فرمولاسیون جیره های پایه، تا حد زیادی به دوز افزودنی، ترکیب و غلظت مواد فعال موجود در آن نسبت داده شود. حتی نتایج نشان داده است که غلظت ترکیبات فعال زیستی مربوط به روش های تولید (استخراج) و منشاء مواد گیاهی مورد استفاده می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، مواد فعال اصلی در پونه کوهی کارواکرول و تایمول هستند که عملکردهای ضد میکروبی دارند، ممکن است مقدار آنها تا 5% تا 85% در این گیاه متفاوت باشد (برت، 2004).
تاثیر اسانس گیاهان بر بازده خوراک
ارزیابی نتایج گذشته نشان داده است که استفاده از گیاهان معطر و عصاره آنها در جیره جوجه های گوشتی سبب بهبود افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک شد. یکی از مکانیسم هایی که می توان این اثرات را توضیح دهد بهبود تحریک ترشح آنزیم های گوارشی است. بطوری که در مطالعات اثرات مثبت اسانس ها بر ترشح آنزیم گوارشی از لوزالمعده و مخاط روده جوجه های گوشتی در چندین پژوهش گزارش شده است و بنابراین این اثرات افزایش قابلیت هضم مواد مغذی را تایید می کند.
آنتی اکسیدان ها:
همچنین امروزه، فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان معطر و عصاره آنها به عنوان خواص دیگر آنها در جیره جوجه های گوشتی مورد توجه قرار گرفته است.همچنین تعداد زیادی از مطالعات طیف گسترده ای از گیاهان و عصاره های آنها (پونه کوهی، آویشن، ریحان، نعناع، رزماری، مریم گلی، مرزه، مرزنجوش، زوفا، و اسطوخودوس) دارای عملکرد آنتی اکسیدانی بالقوه هستند.
پلاچا و همکاران (2014) نشان داده اند که مکمل غذایی جوجه های گوشتی با تیمول می تواند اکسیداسیون اسیدهای چرب را کاهش دهد که با سطح پایین مالون دی آلدئید در مخاط دوازدهه نشان داده شده است. فرانتس و همکاران (2010) پیشنهاد کرده اند که فیتوبیوتیک ها می توانند به طور مفید بر برخی آنزیم های دارای فعالیت آنتی اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، اکسیداز، گلوتاتیون پراکسیداز و در نتیجه بر متابولیسم لیپید در حیوانات تأثیر بگذارند.
برگرفته از فصل 10 کتاب: کاربرد گیاهان معطر و عصاره آنها در جیره جوجه های گوشتی
نویسندگان: Li-Zhi Jin, Yueming Dersjant-Li, Ilias Giannenas
Feed Additives 2020
